100 jaar geleden, op 10 Augustus 1920,  werd het Verdrag van Sèvres getekend waarbij vertegenwoordigers van Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Italië overeenkwamen het Ottomaanse Rijk op te delen. Dit verdrag is veel minder bekend dan het beruchte Sykes-Picot verdrag, maar het tekende wel de toekomstige kaart van het Midden-Oosten met alle gevolgen in dat gebied tot op de dag van vandaag. Het is bovendien opnieuw aan de orde omdat onder andere Turkije, of moeten we zeggen Erdogan, nieuwe ambities laat gelden.

1. Het Verdrag samengevat.

Na de nederlaag van Duitsland, het Oostenrijk-Hongaarse Rijk en bondgenoot het Ottomaanse Rijk, en de wapenstilstand van Mudros installeerde de militaire administratie van de geallieerden zich in Istamboel. Ze werd verantwoordelijk voor de controle over het Ottomaanse Rijk. Ondertussen discussieerden de geallieerden in West-Europa uitvoerig over hoe de macht van het oude Rijk moest beperkt worden, over de grootte van hun leger en vooral over het opdelen van de rechten over de Dardanellen. De eerste conferentie van Londen van 1920 leidde tot de conferentie van San Remo, eveneens in 1920, waar een werkdocument werd overeengekomen dat ten slotte datzelfde jaar nog in Sèvres werd ondertekend. De voorwaarden van dit Verdrag zijn nog strenger dan de maatregelen opgelegd aan Duitsland in het Verdrag van Versailles.

Het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk deelden onder mekaar zones van koloniale invloed van de Arabische woestijn tot de Zwarte Zee. Griekenland en Italië deelden invloed in het huidige westelijk en zuidelijk Turkije en in eilandengroepen in de Egeïsche Zee. Istamboel en de zee-engte werden internationaal gebied. De Armeniërs en de Koerden kregen hun eigen enclaves toegewezen. Van het Ottomaanse Rijk bleef een karkas over in Anatolië.

2. De opgelegde straffen.

1. De financiële beperkingen. 
   De Geallieerden zouden de financiën van het Ottomaanse Rijk controleren. Dit hield met name in de goedkeuring van en het overzicht op het nationale budget, inclusief de totale controle over de Ottomaanse Bank.
   Het Rijk moest vrijheid van transit van personen, goederen en vervoer ( voertuigen, schepen, enz…) toestaan op haar grondgebied. Alle goederen in transit waren vrij van douanerechten. Veranderingen aan het belasting systeem, binnenlandse of buitenlandse leningen, import en exporttaksen, evenals concessies konden niet worden doorgevoerd zonder de toestemming van de financiële commissie van de Geallieerden.
    
2. Militaire beperkingen.
   Het leger werd beperkt tot 50,700 soldaten. De marine behield 7 schepen en 6 torpedoboten. Het Rijk werd verboden een luchtmacht op te richten. Een commissie werd aangesteld om dit alles te controleren.
    
3. De Armeense genocide.
   De verantwoordelijken voor deze genocide moesten worden aangeduid en uitgeleverd aan de Geallieerden. Deze clausule werd echter snel opgeheven.

3. De buit van de Geallieerden.

1. Frankrijk.
   Frankrijk kreeg een mandaat over Syrië en een aansluitend deel van zuidelijk Anatolië, en Libanon.
    
2. Griekenland.
   Het gehele gebied rond Smyrna ( vandaag Izmir). Bovendien kregen zij delen van Oost-Thracië en de eilanden in de Zee van Marmara.
    
3. Italië.
   De Dodekanesos en delen van West-Anatolië, inclusief de havens van Antalya en Konya.
    
4. Groot-Brittanië.
   Een mandaat over Irak en de petroleumconcessies voor een periode van 75 jaar van de voormalige Turkish Petroleum Company, omgedoopt tot Iraq Petroleum Company.
   Bovendien kregen zij een mandaat voor Palestina, waarbij de drie voornaamste beginselen van de Balfour Verklaring werden opgenomen in het Verdrag van Sèvres.
    
5. Verdere territoriale veranderingen.
   Het koninkrijk van Hejaz ( waarin Mekka en Medina) kreeg internationale erkenning.

   Armenië werd erkend als onafhankelijke staat.

   Een vrijzone werd gecreëerd rond de Bosporus, de Dardanellen en de Zee van Marmara, inclusief de havens van Istamboel, Smyrna, Haifa, Trabzon en Basra.

6. En Kurdistan. Dit gebied, inclusief de regio Mosul ( huidige Irak) zou zo snel mogelijk een referendum houden om zijn verdere lot te bepalen. Er ontstond echter onenigheid tussen Koerdische fracties over de afbakening van Kurdistan en de aard van de autonomie onder Britse controle, waarbij een deel van de Koerden zich aansloot bij de onafhankelijkheidsoorlog van Ataturk. Feit is dat in het Verdrag van Sèvres de Kurden een gebied werd toegewezen dat ongeveer het huidige Turkse Kurdistan is, zonder het Iraanse, Iraakse en Syrische Kurdische gedeelte. Noteer tussendoor dat in deze laatste gedeelten veel olie aanwezig is.

4. De reactie van Turkije.

Turkse nationalisten, geleid door Ataturk, verwierpen het Verdrag van Sèvres en voerden een paar oorlogjes die de Fransen, Grieken en Italianen uit Anatolië verdreven. Het verplichtte de Europeanen nieuwe voorwaarden te aanvaarden, die werden bedongen in het Verdrag van Lausanne van 1923. Hierin werden de huidige grenzen van Turkije vastgelegd. Dit alles bepaalt nog steeds voor een groot deel de Turkse benadering van deze periode. Sèvres is grotendeels vergeten in het Westen, maar is voor de Turken een krachtige erfenis, die vooral bij de nationalisten een vorm van paranoia heeft gecreëerd die Nicholas Danforth, een historicus en Turkije kenner, het Sèvres-syndroom heeft genoemd. Het Kurdische separatisme en de Armeense volkerenmoord beschouwen deze Turkse groepen nog steeds als een anti-Turkse samenzwering vanwege de toenmalige Europese diplomaten. Een gefabriceerde en historische leugen dus vanuit Turks standpunt.

Gevolg was dat het Verdrag van Sèvres nooit geratificeerd is. Na de daarop volgende oorlog geleid door Ataturk gingen de Turken en de Geallieerden terug aan tafel zitten wat dus leidde tot het Verdrag van Lausanne van 1923.

5. Gevolgen.

De belangen van de Geallieerden, gekoppeld aan hun onwetendheid over deze gebieden heeft geleid tot een aantal beslissingen die tot op vandaag voelbaar zijn.

De vooruitzichten voor een opdeling van Palestina in een joods en een moslim gebied heeft geleid tot de oprichting van de staat Israël.

De verzuchting van de Kurden naar een onafhankelijke staat is in de papiermand terecht gekomen.

Volgens het beproefd Westers koloniaal recept werden conflictgroepen in één gebied samengebracht en werden ze tegen mekaar uitgespeeld. In Syrië waren dat clans en stammen die de basis vormden voor toekomstige conflicten.

In Irak werden shi’iten, soennieten en Kurden samengebracht in een even gevaarlijke smeltkroes.
En in Libanon ontstond een nog groter kruidvat.

6. En vandaag.

• Israël/Palestina.
  De hachelijke toestand van de Israëlisch- Palestijnse relatie en de relatieve toenadering tussen de conservatieve Arabische wereld en Israël in de wijzigende geopolitieke toestand van de Middellandse Zee tot Iran, belooft een decennialange status-quo tussen deze twee staten. De recente toenadering met de UAE is niets meer dan een massale wapendeal. Daarenboven zijn de verhouding en de tegenstrijdige belangen van sommige Arabische staten en Iran zo groot dat de beschermende rol van Israël in de regio niet meer kan worden genegeerd. Vooral nu de USA deze rol lijkt af te leggen. Iran wordt daardoor in de armen van China geduwd ondanks het Oeigoeren ( een volk met Turkse roots en islam als godsdienst) conflict.
   
• Syrië.
  Wie heeft er nu uiteindelijk gewonnen in dit conflict ? Assad en zijn Alawieten of de andere Syriërs ? De Syrische Kurden ? De Turken of de Russen ? Heeft Iran zijn positie nu versterkt of eerdere afgezwakt ?
  En vooral, wie gaat de wederopbouw betalen ?
   
• Libanon.
  Hezbollah, de Druzen, de christenen of de gematigde moslims ? Of komen uiteindelijk de verbitterde jongeren tot een eenheid, deze keer niet gedragen door corruptie ?
   
• Irak.
  Hoe groot is de greep van Iran en de sji-ieten ? Hoe erg is de corruptie ? Hoe groot wordt de onafhankelijkheid van het Iraakse Kurdistan ?
   
• Kurdistan.
  De grote droom blijft een grote droom. Verraden en onderdrukt door de Turken na het verdrag van Lausanne omdat ze er zelf niet in slaagden voor het verdrag van Sèvres de nodige eenheid te vinden.
   
• Turkije.
  Nog steeds NAVO-partner ? Nog steeds een EU kandidaat ?
  De tijdelijk snelgroeiende economie is tot stilstand gekomen. Maar gefinancierd door hoofdzakelijk buitenlands kapitaal, dat moet worden terugbetaald. Een semi-dictator die spelletjes heeft gespeeld tussen de USA en Rusland en nu beide als bondgenoot heeft verloren. De USA door hun actuele afwezigheid in de internationale politiek en Rusland door tegenstrijdige belangen in Syrië en Lybië. Om de interne problemen te verdoezelen wordt er bovenop een hard spelletje poker gespeeld rond de energiebronnen van de oostelijke Middellandse Zee, waar ze Griekse, Egyptische, Israëlische en Franse belangen verstoren.
  Ze staan dus bijna alleen, zonder bondgenoten, en dreigen in de as China-Iran terecht te komen.
  Ze dachten echt het verdrag van Sèvres te hebben overwonnen !